Là một người yêu thích nước hoa, bạn đã bao giờ rơi vào trường hợp: Có những mùi hương ngay từ lần đầu chạm mũi đã khiến bạn ghét cay ghét đắng, lập tức “đóng sầm cánh cửa”, đưa thẳng vào danh sách đen vì không thể cảm nổi? Nhưng rồi, vào một ngày đẹp trời nào đó — chẳng vì dịp gì đặc biệt — bạn lại bất ngờ thấy mùi hương ấy thật thơm, thậm chí còn cảm thấy say mê? Cảm giác ấy khiến bạn ngỡ ngàng, thẫn thờ vì khó tin chính mình.

Hay có lúc bạn xịt nước hoa mà chẳng ngửi thấy gì cả, trong khi mọi người xung quanh thì rì rầm bảo rằng bạn “thơm lắm rồi”? Rồi có những mùi hương ban đầu dùng rất thơm, nhưng càng về sau lại trở nên nhạt nhòa, như thể biến mất hoàn toàn trên da bạn?

Hoặc một ngày tình cờ bạn ngửi được một mùi hương và có cảm giác quen thuộc khiến bạn gợi nhớ về những câu chuyện từng xảy ra trong quá khứ.

Bạn đã bao giờ đặt ra câu hỏi cho những hiện tượng kì bí đó chưa ? Liệu có điều gì đó mang màu sắc tâm linh ở đây không? Hãy cùng Parfumerie đi tìm câu trả lời qua bài viết dưới đây nhé.

Xem thêm:

• Bật mí lí do sử dụng nước hoa nhưng lại không nghe mùi
• Vì sao dùng nước hoa nhưng không thấy thơm?

CÂU CHUYỆN THẬT SỰ ĐẰNG SAU NHỮNG ĐIỀU KHÓ HIỂU KHI SỬ DỤNG NƯỚC HOA.

Thực ra, những hiện tượng bạn gặp phải đều là phản ứng hoàn toàn bình thường và chúng có thể được lý giải bằng khoa học. Lời giải đáp cụ thể cho những hiện tượng đó là gì? Câu trả lời sẽ có ngay khi bạn đọc bài viết dưới đây.

I.BÍ ẨN GIỮA MÙI HƯƠNG VÀ CƠ THỂ:

Từ lâu, mùi hương đã được xem là một yếu tố có mối liên hệ sâu sắc và tác động mạnh mẽ đến não bộ cũng như cảm xúc con người. Mỗi khi bạn vui vẻ, lo âu, thư giãn hay buồn bã, khứu giác sẽ phản ứng một cách tinh tế và khác biệt. Có những ngày mùi hương trở nên dịu dàng, dễ chịu lạ thường, nhưng cũng có lúc chính hương thơm ấy lại khiến bạn cảm thấy khó chịu – điều đó không hề ngẫu nhiên.

Thực tế, khi bạn đang tức giận hay chìm trong tâm trạng tiêu cực, khả năng cảm nhận mùi hương thường bị ảnh hưởng. Điều này xuất phát từ mối liên hệ chặt chẽ giữa khứu giác và hệ viền (limbic system) – vùng não chịu trách nhiệm xử lý cảm xúc, ký ức và cũng là nơi tiếp nhận trực tiếp các tín hiệu mùi hương.

II.KHI MÙI GHÉT BỖNG HÓA MÙI YÊU ?

Mùi hương bạn vốn từng không thích nay lại trở nên si mê, lý do là vì sao thế?

Như Parfumerie đã nhắc ở đầu bài, bạn từng gặp phải trường hợp một mùi hương nước hoa bạn cực kì ghét ban đầu nhưng một ngày vô tình ngửi lại bạn lại cảm thấy thú vị, thâm chí yêu thích không ? Đó không chỉ là trải nghiệm thú vị của riêng bạn mà cũng của rất nhiều khách hàng của Parfumerie. Vậy lý do là vì sao thế?

1. Trải nghiệm & cảm xúc thay đổi: Mùi hương thường gắn liền với ký ức và cảm xúc. Nếu lần đầu bạn ngửi mùi đó khi tâm trạng không ổn (buồn, căng thẳng,...), não có thể “đóng khung” mùi đó là khó chịu. Nhưng khi bạn ngửi lại trong hoàn cảnh mới với một tâm trạng vui vẻ, thư giãn hơn, cảm nhận sẽ tích cực hơn.

2. Não bộ và mũi học cách “thích nghi” với mùi lạ: Có những nhóm mùi như gỗ trầm, xạ hương, da thuộc, hổ phách, hay aldehyde rất kén người mới thường không “nịnh mũi” nhưng càng ngửi, càng có chiều sâu. Và khi bạn tiếp xúc nhiều hơn, khứu giác và não sẽ phát triển gu thẩm hương, việc này giống như học cách uống cà phê đen hay ăn sầu riêng vậy. Lúc đó, bạn đọc được vẻ đẹp ẩn sâu của mùi hương và trở nên yêu thích.

3. Bạn thay đổi và gu cá nhân thay đổi: Khứu giác cũng giống như gu mỗi người. Càng trải nghiệm, bạn càng “thấm” được cái đẹp ẩn sâu. Khi bạn trải qua những giai đoạn mới trong cuộc sống: thất bại, thành công, yêu đương, cô đơn…gu thẩm mỹ và cảm xúc cũng thay đổi. Mùi hương cũ bạn từng ghét giờ lại chạm đúng những gì bạn cần: sự an ủi, sự bản lĩnh, sự yên bình nên bạn yêu nó không chỉ vì “mùi” mà vì nó đang nói hộ cảm xúc của bạn lúc này. Khi gu cá nhân thay đổi, việc bạn trở nên thích mùi bạn từng không thích cũng là điều bình thường khi mà sự phát triển cảm xúc, những trải nghiệm và sở thích cá nhân đã thay đổi. Đó cũng là điều khiến thế giới nước hoa trở nên sống động và cá nhân hóa vô cùng.

4. Gặp đúng “ngữ cảnh” và “người mang mùi đó”: Có những khi bạn ngửi mùi hương trên người khác bạn lại cảm thấy thích hơn khi sử dụng lên cơ thể mình. Một phần lý do có thể đến từ sự ấn tượng của bạn với người đó, vẻ ngoài, gu ăn mặc của họ đi cùng mùi hương đó tạo nên một tổ hợp hoàn hảo khiến bạn bị mê hoặc. Hoặc mùi hương đó xuất hiện trong một khoảnh khắc đẹp đẽ, thơ mộng sẽ gắn với cảm xúc tích cực, từ đó bạn cũng thay đổi cảm nhận hoàn toàn về nó.

5. Hiệu ứng “được phép thích”: Lúc đầu bạn có thể ghét mùi đó vì định kiến: “mùi này già quá”, “nam tính quá”, “giống mùi bà ngoại”… Nhưng khi thấy một người bạn thích dùng, hoặc thấy nó trending, hoặc được giới thiệu với góc nhìn mới. Bạn sẽ cho phép bản thân mở lòng hơn với nó. Thế là não bạn bắt đầu gỡ bỏ kháng cự ban đầu và mùi hương bắt đầu “đẹp” dần lên trong mắt bạn.

Mùi hương được xem như một hành trình của cảm xúc và ký ức. Mỗi lần bạn thay đổi, cách bạn cảm nhận mùi hương cũng sẽ thay đổi theo. Vậy nên, nếu một mùi hương nào đó từng bị bạn “ghét bỏ”, hãy cho nó và cả chính bạn một cơ hội thứ hai, biết đâu đó lại là mùi hương dành riêng cho một phiên bản bạn khác, một giai đoạn cảm xúc hoàn toàn mới.

III.TẠI SAO KHI NGỬI MỘT MÙI HƯƠNG TA LẠI BẤT GIÁC NHỚ VỀ NHỮNG CÂU CHUYỆN TRONG QUÁ KHỨ?

Mùi hương có khả năng gợi nhớ ký ức rất mạnh mẽ, có thể hơn cả hình ảnh và âm thanh

Hiện tượng Proustian Memory:

Việc một mùi hương có thể gợi lại những câu chuyện quá khứ, thậm chí rất cụ thể, rõ nét là hiện tượng đã được khoa học chứng minh, và nó có tên là: “Proustian Memory” (Ký ức Proust) là một khái niệm rất nổi tiếng trong tâm lý học và thần kinh học, dùng để chỉ hiện tượng khi một mùi hương gợi lại một ký ức cụ thể, sống động và đầy cảm xúc, thường là những ký ức đã bị quên từ lâu.

“Proustian Memory”  được đặt theo tên nhà văn Pháp Marcel Proust, người rất nổi tiếng với tiểu thuyết “À la recherche du temps perdu” (Đi tìm thời gian đã mất) Trong truyện, khi nhân vật nhấp một miếng bánh madeleine nhúng trà, ký ức tuổi thơ bất ngờ ùa về sống động. Từ đó, thuật ngữ “ký ức Proust” được dùng để mô tả hiện tượng một mùi hương gợi lại ký ức cũ mạnh mẽ hơn bất kỳ giác quan nào khác.

“…ngay khoảnh khắc mà hương vị chạm vào lưỡi, tôi cảm thấy một điều phi thường xảy ra trong tâm hồn: một làn sóng ký ức tràn về như phép màu.” (Trích tiểu thuyết “Đi tìm thời gian đã mất”- Marcel Proust)

Vậy thì vì sao mùi hương lại gợi nhớ kí ức mạnh mẽ như vậy ?

Mùi hương gợi nhớ ký ức mạnh mẽ là bởi cách xử lý của não với mùi hương rất khác biệt và trực tiếp, mùi hương đi thẳng vào vùng cảm xúc và ký ức trong não bởi khứu giác gắn trực tiếp với hệ limbic - trung tâm cảm xúc và ký ức. Khi nhận tín hiệu mùi từ mũi sẽ đi trực tiếp tới hai vùng đặc biệt trong não: Amygdala (trung tâm xử lý cảm xúc) và Hippocampus (nơi lưu trữ ký ức dài hạn). Vì thế, mùi hương thường khiến ký ức bật ra bất ngờ, sâu sắc và rất cảm xúc.

Hệ thống viền (limbic system) có ảnh hưởng rất sâu sắc đến khứu giác và cảm nhận mùi hương, và mối liên hệ này chính là lý do tại sao mùi hương có thể gợi nhớ ký ức hoặc tạo cảm xúc mạnh

Còn về mặt sinh học, khứu giác là giác quan đầu tiên phát triển ở loài người và động vật, trước cả thị giác và thính giác. Do đó, nó kết nối sâu sắc với ký ức. Điều này làm cho mùi hương trở thành “dấu ấn cảm xúc” rất lâu bền với chúng ta.

IV. TẠI SAO CÓ LÚC BẠN CẢM NHẬN MÙI HƯƠNG RÁT RÕ NHƯNG CÓ LÚC LẠI KHÔNG, NHƯ THỂ MÙI HƯƠNG BIẾN MẤT KHỎI CƠ THỂ?

Mùi hương như thể “biến mất” – hiện tượng “tâm linh” mà đại đa số ai sử dụng nước hoa cũng đều trải qua

1. Mũi quá quen với mùi hương đó.

Trong khoa học, hiện tượng này được gọi là Habituation (sự thích ứng), một cơ chế thần kinh mô tả sự suy giảm phản ứng trước các kích thích lặp đi lặp lại. Khi bạn sử dụng một mùi hương thường xuyên (vài tuần đến vài tháng) , các thụ thể khứu giác và vùng xử lý mùi trong não trở nên ít nhạy hơn, khiến bạn không còn cảm nhận mùi rõ như lúc ban đầu- cảm giác mùi trở nên "nhạt đi". 

Để khắc phục, bạn nên tạm ngưng sử dụng mùi hương trong một thời gian và luân phiên sử dụng các mùi hương khác nhau. Việc này giúp "đánh thức" lại khả năng cảm nhận khứu giác, để bạn luôn có thể trải nghiệm nước hoa một cách trọn vẹn và chính xác nhất.

2. Hiện tượng “mù mùi tạm thời” hay “mệt mỏi khứu giác” (olfactory adaptation/fatigue):

Khác với Habituation (xảy ra sau khi tiếp xúc lặp đi lặp lại trong thời gian dài như vài tuần hoặc vài tháng), hiện tượng Olfactory fatigue xảy ra trong thời gian ngắn – chỉ sau vài phút đến vài giờ tiếp xúc liên tục với một mùi hương.

Khi bạn ngửi một mùi quá lâu, các thụ thể khứu giác trong mũi sẽ dần gửi ít tín hiệu hơn đến não, vì não đã "đánh giá" rằng mùi này không còn mới mẻ hay nguy hiểm. Bộ não có xu hướng ưu tiên nhận diện những mùi mới, lạ hoặc tiềm ẩn nguy cơ, và “bỏ qua” các mùi quen thuộc để không bị quá tải thông tin.

Ví dụ dễ thấy nhất là khi bạn xịt nước hoa vào buổi sáng, mùi lúc đầu rất rõ ràng, nhưng chỉ sau 15–30 phút, bạn gần như không còn ngửi thấy nữa – trong khi người khác vẫn có thể cảm nhận rõ mùi hương đó. Vì vậy, sau khi xịt nước hoa, bạn nên để hương thơm lan tỏa tự nhiên. Tránh đưa mũi lại gần vùng xịt và ngửi liên tục, vì điều đó chỉ khiến khứu giác nhanh chóng bị “mệt mỏi” và khó cảm nhận được mùi hơn.

3.Vị trí xịt và dòng không khí

Nếu bạn xịt nước hoa vào những vùng không gần mũi như cổ tay, sau gáy, sau tai, bạn sẽ khó tự ngửi thấy mùi hương chính mình, đặc biệt trong môi trường kín, không có gió, hoặc khi bạn đang đứng yên. Đó là lý do tại sao đôi khi bạn cảm thấy mùi “biến mất”, nhưng người khác ở gần vẫn ngửi thấy rất rõ.

Tuy nhiên, khi bạn di chuyển, bước đi, quay đầu hoặc vận động, dòng không khí sẽ khiến hương thơm lan tỏa nhẹ nhàng quanh cơ thể, tạo hiệu ứng mùi hương “thoắt ẩn thoắt hiện” - một cảm giác rất quyến rũ và tinh tế.

Một số cách bạn có thể tham khảo khi sử dụng để mùi hương lan tỏa tốt hơn:
•    Xịt vào vùng có mạch đập (cổ tay, cổ, sau tai, bên trong khuỷu tay) để giúp mùi khuếch tán nhờ nhiệt độ cơ thể.
•    Tránh chà xát mạnh sau khi xịt
•    Xịt thêm 2 shot vào hai bên ngực áo để bạn cũng cảm nhận mùi rõ hơn (chú ý tránh vải dễ bị ố).

Nếu bạn cảm thấy mùi hương “biến mất”, rất có thể mũi của bạn đang tạm thời “làm ngơ” do hiện tượng mệt mỏi khứu giác (olfactory fatigue), hoặc điều kiện môi trường (như không có gió hay không vận động) không hỗ trợ mùi hương lan tỏa như những khi khác. Đừng lo, không có gì sai với nước hoa cả!

Tại Parfumerie, chúng mình luôn tin rằng nước hoa không chỉ để thơm – mà là một cách để bạn trò chuyện với chính mình, chạm vào những tầng cảm xúc sâu thẳm, và kể một câu chuyện rất riêng không ai giống ai.

Hãy để Parfumerie đồng hành cùng bạn trong hành trình khám phá bản thân qua từng nốt hương. Ghé qua cửa hàng, hoặc theo dõi chúng mình để đón đọc thêm những bài viết thú vị như thế này nhé!